غزل شمارهٔ ۴۰

١ -خدا را شكر مى‌كنم كه در ميكده باز است؛زيرا كه من نيازمندانه به سوى ميكده روى آورده‌ام.

 ٢ -در اين ميكده،خم‌ها از شدت مستى،در جوش و خروشند و شرابى كه در آن خم‌هاست،

شراب حقيقى است نه شراب مجازى.[در اين تعبير شراب حقيقت يا مجاز،ابهام ظريفى هست.به‌اين معنا كه شراب حقيقى را مى‌توان شراب واقعى،يعنى شراب انگورى معنى كرد و شراب مجازى راشراب عشق و معرفت گرفت.عكس اين نيز ممكن است.شراب حقيقت را شراب معرفت و شراب‌مجازى را شراب انگورى بگيريم.در هر صورت،اين غزل داراى بار معنايى عرفانى است و سخن ازشراب عشق و معرفت و معشوق ازلى در ميان است.]

 ٣ -از جانب او(معشوق)،هر چه هست،سرمستى،غرور و تكبر و از جانب ما همه بيچارگى و

ناتوانى و نيازمندى است.[معشوق مستغنى و بى‌نياز از ماست ولى ما سخت نيازمند او هستيم!]

4-رازى را كه با بيگانه نگفته‌ايم و نخواهيم گفت،با دوست در ميان مى‌گذاريم كه او محرم راز

است.

 ۵ -شرح گيسوى پرچين و شكن يار را نمى‌توان كوتاه كرد زيرا كه قصه‌ى گيسوى او-مانند

گيسوى بلند او-بسيار دراز است.[در ادامه‌ى بيت پيشين،مفهوم عرفانى اين بيت اين است كه اسرارپرپيچ و خم وادى عشق بسيار است.]

 ۶ -بار غم عشق-كه بر دل مجنون سنگينى مى‌كرد-و حلقه‌ى گيسوى ليلى و رخساره بر كف‌

خاك اياز نهادن محمود،نمونه‌هايى است از اين قصه‌ى طولانى.

7-از آن هنگام كه چشم به روى زيباى تو باز كرده‌ام،مانند باز،چشم از همه‌ى عالم دوخته‌ام!

 ٨ -كوى تو مانند كعبه و ابروى تو مانند محراب است و هر كسى كه به كوى تو گذر كند،در برابر

 ٩ -اى ياران مجلس،سوز و گداز دل حافظ را از شمع كه مى‌سوزد و بر محفل روشنايى مى‌بخشد

بپرسيد.[به طور غير مستقيم و پنهانى،شاعر خود را به شمع سوزان تشبيه مى‌كند و مى‌گويد،حال‌دل من،مانند شمع است كه مى‌سوزد و ذوب مى‌شود.]